De orgelgeschiedenis van de Hervormde kerk te Asperen

Onze monumentale kerk en toren hebben al een lange geschiedenis achter de rug. Wanneer de kerk precies gebouwd is, is niet met zekerheid te zeggen. Wanneer we letten op de bouwstijl - Kempische Gotiek - moeten we denken aan halverwege de 15e eeuw. Tot aan de Beeldenstorm in Asperen op 8 oktober 1566 worden er katholieke erediensten gehouden. Dan breekt een roerige periode aan, maar na 1574 is de kerk altijd voor protestantse erediensten gebruikt. De heren van Asperen (tot 1811 waren dat de heren Van den Boetzelaer) hebben hun stempel op Asperen gedrukt. Zij bepaalden wat er gebeurde. Ze benoemden bijvoorbeeld elk jaar de kerkmeesters en bepaalden ook welke predikant in Asperen beroepen werd. Opmerkelijk is echter dat van de bemoeienis van die heren in het kerkgebouw niets is terug te vinden: geen speciale borden, geen geschonken avondmaalsstel en ook geen orgel!

Bij de Beeldenstorm komt het orgel nog wel ter sprake. Nicolaas van Haaften heeft de twijfelachtige eer er toen voor gezorgd te hebben dat het orgel vernield werd. Tot aan die tijd moet er dus een orgel in de kerk aanwezig zijn geweest. Na 1574 komen we in de stads- en kerkelijke archieven niets tegen over een orgel. Ook niet in de bekende stadsbeschrijving van Mr. Martinus Beekman uit 1745. Ook niet op een plan van de zitplaatsen uit 1868. En ook niet in de stukken betreffende de brand van 1896. We mogen er dus wel van uitgaan dat de kerk vele eeuwen orgelloos is geweest.

De gemeentezang wordt al die tijd geleid door een voorzanger. Zo wordt op 25 november 1908 het hoofd van de openbare school, Pieter Boezaardt, tot voorlezer en voorzanger benoemd. Op 4 november 1914 krijgt hij, op zijn verzoek, eervol ontslag.

Pas in 1912 komt er weer een orgel in de kerk. Voor de geschiedenis daarvan verwijs ik naar het hoofdstuk over het Vermeulen-orgel. In 1969 wordt dit instrument buiten gebruik gesteld. De kas gaat dienst doen als omhulsel van een Heyligers elektronicum, omhangen met luidsprekers. Niet iedereen is hiermee even gelukkig. Van tijd tot tijd roepen kerkrentmeesters een orgelcommissie in het leven, die als opdracht krijgt te onderzoeken of het niet mogelijk is toch weer een mechanisch orgel in de kerk te plaatsen. Het grote probleem blijft echter de financiering. Op eigen kracht kan de Hervormde Gemeente van Asperen de kosten van een dergelijk instrument niet opbrengen. Een nieuw mechanisch orgel behoort dus niet tot de mogelijkheden. Waren er dan helemaal geen wegen te vinden een geschikt historisch orgel te verwerven? Verder dan onderzoek daarnaar komt het ook nu niet.

Pas aan het eind van de vorige eeuw (de 20e) worden de plannen concreter. Het college van kerkrentmeesters komt dan in contact met Witte-deskundige dr. Teus den Toom. Hij geeft in overweging de mogelijkheden te onderzoeken het laat 19e-eeuwse Witte-orgel uit de gesloopte Noorderkerk uit Rotterdam in Asperen een plaats te geven. Dit monumentale orgel is op dat moment in het bezit van orgelbouwer Verschueren uit Heythuysen. Zoals eerder opgemerkt is het financieel gezien onmogelijk voor de Hervormde Gemeente de totale kosten voor haar rekening te nemen. Er moet dus gezocht worden naar stichtingen en fondsen, die bereid zijn in het tekort te willen bijdragen. Om hier uitsluitsel over te krijgen wordt eind 2003 de "Stichting Orgel Hervormde Kerk Asperen" opgericht. Als eerste wordt de blik gericht op de rijksoverheid. Omdat er sprake is van een monumentaal orgel lijkt het niet onmogelijk een bijdrage van 70% tot 80% in de restauratiekosten te verkrijgen. Contact wordt opgenomen met de gemeente Lingewaal, die alle medewerking verleent. Het voorstel wordt ingediend bij de provincie Gelderland en ook goedgekeurd, maar helaas, er blijkt bij de provincie geen geld genoeg beschikbaar te zijn voor de vele al lopende projecten. Dus zeker niet voor een nieuw project in Asperen. Het lijkt erop dat het plan voor het orgel andermaal zal sneuvelen. De Stichting zit echter niet bij de pakken neer. Men gaat voortvarend aan het werk en weet tegen de verwachting van velen in voldoende toezeggingen te verwerven. Na goedkeuring door de Kerkenraad kan dan ook het College van Kerkrentmeesters de restauratieopdracht aan Verschueren Orgelbouw verstrekken. Veel dank is verschuldigd aan de leden van de Stichting voor al het werk dat zij verricht hebben in de afgelopen jaren. Daarnaast natuurlijk ook een woord van dank aan allen die hun bijdrage aan dit project, financieel en/of daadwerkelijk, geleverd hebben. Maar bovenal mogen we dankbaar zijn dat God, de HEERE, met Zijn zegen dit alles mogelijk heeft gemaakt. Moge dit fraaie monumentale orgel in onze prachtige monumentale kerk nog vele jaren juichen tot eer van Zijn nooit genoeg geprezen Naam.
 

Indien u vragen en of reacties heeft over het Batz-Witte orgel, of u wilt het eens bespelen, dan kunt u een mail sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..